Young Adult Literatuur – wat is het en voor wie is het bedoeld?

Gisteravond was ik aanwezig bij de salon van de Boekmanstichting in de prachtige Schouwburg in Amsterdam. De avond stond in het teken van YA literatuur. De salon, met o.a. een discussie en interview, werd georganiseerd door de Boekmanstichting, Athenaeum Boekhandel en SSBA Salon. Het beloofde een leerzame en interessante avond te worden. 

‘Lezen? Wie doet dat nog? In een tijdperk van digitale media lijken jongeren steeds minder te gaan lezen.’ Zo klonk de inleiding van de avond, nadat Ellèn van Welt had voorgelezen uit het boek De zee zien van Koos Meinderts. Maar waarom lezen jongeren dan minder? Al gauw kwamen het panel, bestaande uit Susanne van Dijk-Diependaal (Uitgeverij Unieboek | Spectrum), Anna Woltz (auteur), Maartje Kroonen (Athenaeum), Daan Beeke (Stichting Lezen), en de andere aanwezigen tot de conclusie dat de oorzaak ligt bij de middelbare school én de ouders. Daar kan ik mij goed in vinden. Lezen doe ik al heel lang, en heel graag, maar op de middelbare school waren de boeken die ik voor mijn lijst moest lezen een ware kwelling. Het MOETEN lezen plus het literaire gehalte van de boeken, maakte dat ik de boeken om die redenen ook niet meer ging lezen. Maar, dankzij boeken zoals Twilight, The Hunger Games en de Iron Fey, las ik nog wel. Allemaal YA boeken waar ik me door kon laten meeslepen.

Maar dit geldt voor iedereen. Menig literair boek geeft de gemiddelde middelbare scholier een hartverzakking. Welke 15-jarige wil lezen over een 40-jarige oude grijzende man met een bijna midlife crisis? Bijna geen een, kan ik je vertellen. Maar als niemand (school/ouders) je laat kennis maken met boeken die wel ‘leuk’ zijn, zul je het vooroordeel blijven houden dat boeken moeilijk, saai en stom zijn.

Een ander onderwerp dat tijdens de paneldiscussie ter sprake kwam, was er een waar men het niet over eens werd. Want de vraag luidde; wat is YA precies? Er werd al de hele avond gesproken over YA als een genre. Ik zat in het publiek en ergerde mij hier dood aan. YA een genre? Wat? YA is een doelgroep – als je het per se wilt labelen. Binnen YA heb je verschillende genres zoals fantasy, scifi en contemporary. Gelukkig was panellid Susanne van Dijk-Diependaal, het daar helemaal mee eens. Andere panelleden konden zich moeilijker in mijn mening vinden.

Vervolgens werd er beaamd dat YA-boeken vooral door ‘oude’ mensen worden gelezen. Echter, is dat niet helemaal waar en je kunt je afvragen of het onderzoek wat er is gedaan ook accuraat is*. Daarnaast was ook wel duidelijk dat de helft van de YA-lezers niet ouder is dan 18, de andere helft dus ouder. Dat verbaast mij niets. YA-lezers zijn niet allemaal 12, maar ook niet allemaal 30-44. YA lezers zijn van alle leeftijden. En het willen definiëren is misschien onbegonnen werk. Waarom moet overal een labeltje op?

Tot slot heeft deze avond mij iets belangrijks geleerd. Volwassenen denken nog steeds te kunnen beslissen over dingen die vooral jongeren betreffen. Als er een discussie plaatsvindt over YA boeken, waarom is dan de hele zaal gevuld met 30-plussers? Bleek uit het onderzoek juist niet dat de helft van de lezers jonger is dan 18 jaar? Ellen (gastblogger en studiegenootje) en ik waren de jongste in de zaal, en wij zijn al 21 en 22 jaar. Dat klopt toch niet?! Waarom zouden ‘volwassenen’ voor ons moeten beslissen wat wij lezen, en wat de definitie is van de boeken die wij lezen?

Eén ding is zeker: de avond was interessant. Ik heb genoeg inspiratie opgedaan voor het schrijven van een scriptie dit academisch jaar. Young Adult boeken worden nog te vaak niet serieus genomen door ‘volwassenen’. Zij vinden dat YA boeken niet literair kunnen zijn, of erger nog, altijd ‘makkelijker’  zijn dan boeken voor een oudere doelgroep. We leven in 2016 – kan iemand hen uitleggen dat wij ook een mening hebben die gehoord moet worden?

* Het gaat om een onderzoek naar lezende mensen, waar naar de verdeling in leeftijd werd gekeken. Er werd dus geen onderzoek gedaan onder lezende en niet-lezende mensen. Susanne vroeg zich daarom ook af of Stichting Lezen daarmee de hele doelgroep dekt.